เมนูนำทาง
กลอนสุภาพ กลอน 4ตามหลักฐานทางวรรณคดีไทย กลอน 4 ที่เก่าที่สุดพบในมหาชาติคำหลวงกัณฑ์มหาพน (สมัยอยุธยา) แต่ต่อมาไม่ปรากฏในวรรณคดีไทยมากนัก มักแทรกอยู่ตามกลอนบทละครต่าง ๆ
ตัวอย่างกลอน 4 ในวรรณคดีไทยที่พบมี 2 แบบ [2] คือ
คณะ กลอน 4 แบบนี้ บทหนึ่งจะประกอบด้วย 2 บาท บาทละ 2 วรรค วรรคละ 4 คำ (1 คำอาจมีหลายพยางค์) ตามผัง
วรรค1 วรรค2 ┌───┐ ○○○● ○●○● <--- บาทที่ 1 ─┐ ┌─────┘วรรค3 วรรค4 รวม 2 บาท = จบ 1 บท │ ○○○● ○○○●─┐ <--- บาทที่ 2 ─┘ ┌───┐ │○○○● ○●○●─┘ <--- (เริ่มบทใหม่)
สัมผัส แบบกลอนทั่วไป คือ คำสุดท้ายวรรคหน้าสัมผัสกับคำที่สองของวรรคหลัง และคำสุดท้ายวรรคที่สองสัมผัสกับคำสุดท้ายวรรคที่สาม ส่วนสัมผัสระหว่างบทก็เช่นเดียวกัน คือ คำสุดท้ายวรรคที่สี่ของบทแรก สัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรคที่สองของบทถัดไป (ดูตัวอย่าง)
ตัวอย่าง กลอน 4 แบบที่ 1เหวยเหวยอีจันทรา | ขึ้นหน้าเถียงผัว | |
อุบาทว์ชาติชั่ว | ไสหัวมึงไป |
นางจันทาเถียงเล่า | พระองค์เจ้าหลงใหล | |
ไล่ตีเมียไย | พระไม่ปรานี |
เมียผิดสิ่งใด | พระไล่โบยตี | |
หรือเป็นกาลี | เหมือนที่ขับไป | |
— บทละครครั้งกรุงเก่า เรื่อง สังข์ทอง |
คณะ กลอน 4 แบบนี้ บทหนึ่งประกอบด้วย 4 บาท บาทละ 2 วรรค วรรคละ 4 คำ ตามผัง
วรรค1 วรรค2 ┌───┐ ○○○● ○●○● <--- บาทที่ 1 ─┐ ┌─────┘วรรค3 วรรค4 │ ○○○● ○○○●─┐ <--- บาทที่ 2 │ │ รวม 4 บาท = จบ 1 บทวรรค5 วรรค6 ┌───┐ │○○○● ○●○●─┘ <--- บาทที่ 3 │ ┌─────┘ ○○○● ○●○●─┐ <--- บาทที่ 4 ─┘------------------------------วรรค1 วรรค2 (เริ่มบทใหม่) ┌───┐ │○○○● ○●○● <--- บาทที่ 1 ┌─────┘ │วรรค3 วรรค4 │ ○○○● ○○○●─┘ <--- บาทที่ 2
สัมผัสนอก ในทุกบาท คำสุดท้ายของวรรคหน้า สัมผัสกับคำที่สองของวรรคหลัง มีสัมผัสระหว่างบาทที่สองกับสาม คือ คำสุดท้ายวรรคที่สี่สัมผัสกับคำสุดท้ายวรรคที่หก ส่วนสัมผัสระหว่างบทนั้นจะแตกต่างจากแบบแรก เนื่องจากให้คำสุดท้ายของบทแรกสัมผัสกับคำสุดท้ายของวรรคที่สี่ของบทถัดไป (ดูตัวอย่าง)
ตัวอย่าง กลอน 4 แบบที่ 2จักกรีดจักกราย | จักย้ายจักย่อง | |
ไม่เมินไม่มอง | ไม่หมองไม่หมาง |
งามเนื้องามนิ่ม | งามยิ้มงามย่าง | |
ดูคิ้วดูคาง | ดูปรางดูปรุง |
ดั่งดาวดั่งเดือน | ดั่งจะเลื่อนดั่งจะลอย | |
พิศเช่นพิศช้อย | พิศสร้อยพิศสุง |
ช่างปลอดช่างเปรื่อง | ช่างเรืองช่างรุ่ง | |
ทรงแดดทรงดุ่ง | ทรงวุ้งทรงแวง | |
— กลบทจาตุรงคนายก, ศิริวิบุลกิตติ, หลวงปีชา (เซ่ง) |
สัมผัสใน ไม่บังคับ แต่กวีมักจัดให้มีสัมผัสระระหว่างคำที่สองและคำที่สามของทุกวรรค
เมนูนำทาง
กลอนสุภาพ กลอน 4ใกล้เคียง
แหล่งที่มา
WikiPedia: กลอนสุภาพ